Đấu tranh để ngăn chặn sự bùng phát của COVID-19, chính phủ cộng sản Việt Nam đã nuốt chửng niềm tự hào của mình.
THE DIPLOMAT by Sebastian Strangio – June 09, 2021
Ba Sàm lược dịch
Vào ngày 4 tháng 6, chính phủ Việt Nam đã phê duyệt loại vaccine đầu tiên do Trung Quốc sản xuất để sử dụng chống lại COVID-19, trong bối cảnh quốc gia này đang nỗ lực ngăn chặn đợt bùng phát dịch bệnh tồi tệ nhất.
Thông báo này khiến vaccine Sinopharm của Trung Quốc trở thành mũi tiêm thứ ba được xác nhận ở Việt Nam, cùng với vaccine AstraZeneca và Sputnik V của Nga. Chính phủ chưa thông báo về việc mua vaccine nào, nhưng các báo cáo không chính thức cho biết Trung Quốc đã cam kết cung cấp cho Việt Nam 500.000 liều vaccine Sinopharm.
Quyết định này được đưa ra trong bối cảnh các nhà chức trách Việt Nam đang phải vật lộn để ngăn chặn làn sóng thứ tư dai dẳng về các vụ COVID-19, vụ việc tồi tệ nhất của đất nước cho đến nay. Đợt này đã gây ra hơn 6.500 ca nhiễm tính đến ngày 9/6, chiếm khoảng 2/3 tổng số ca nhiễm tại Việt Nam.
Đợt bùng phát dịch đã khiến việc triển khai vaccine của Việt Nam trở nên khó khăn, chỉ có hơn 1,3% dân số được tiêm chủng, tính đến ngày 7 tháng 6, theo Công cụ Theo dõi Dữ liệuTthế giới của Chúng tôi, đây là mức thấp nhất ở Đông Nam Á.
Lê Hồng Hiệp, thuộc Viện ISEAS-Yusof Ishak của Singapore, cho rằng việc phân phối chậm vaccine là sự kết hợp của thái độ tự mãn, nẩy sinh từ thành tích Việt Nam đã dẫn đầu thế giới về ngăn chặn virus trong suốt gần một năm qua, và khó khăn trong việc tiếp cận với nguồn cung cấp đủ vaccine.
Một yếu tố quan trọng khác mà ông Hiệp xác định, là kế hoạch của Việt Nam ưu tiên phát triển vaccine COVID-19 của riêng mình, thay vì mua từ nguồn cung cấp từ nước ngoài, nhằm giúp “giảm sự phụ thuộc vào vaccine nhập khẩu và nâng cao tinh thần dân tộc cho hình ảnh quốc tế của mình”.
Điều này cũng giải thích sự miễn cưỡng của quốc gia này trong việc phê duyệt bất kỳ loại vaccine nào do Trung Quốc sản xuất, là loại đã được hầu hết các nước láng giềng Đông Nam Á của Việt Nam mua với số lượng lớn.
Chính phủ Việt Nam, gắn bó với Trung Quốc về mặt kinh tế và đối mặt với thế mạnh của Trung Quốc ở Biển Đông, từ lâu đã tìm cách giảm bớt sự phụ thuộc vào nước láng giềng khổng lồ phương Bắc.
Điều này càng hữu lý hơi với cái nhìn sâu sắc trước sự nghi ngờ và ghê sợ mà nhiều người Việt Nam bình thường thể hiện đối với Trung Quốc, với một đảng cộng sản mà đảng anh em ở Việt Nam vẫn giữ mối liên hệ chính trị và lịch sử chặt chẽ.
Giới lãnh đạo cộng sản Việt Nam đã tỏ ra hết sức thận trọng khi trở nên mắc nợ hơn nữa đối với một quốc gia mà nhiều người Việt Nam – bao gồm cả nhiều người trong đảng và chính phủ – vẫn nhìn nhận với vẻ cảnh giác.
Vì lý do này, Việt Nam đã thể hiện thái độ ủng hộ một cách hùng hồn nhưng trên thực tế lại lánh xa Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) của Trung Quốc, và nó cũng là quốc gia Đông Nam Á đầu tiên loại trừ gã khổng lồ viễn thông Trung Quốc Huawei khỏi bất kỳ sự can dự nào vào cơ sở hạ tầng 5G của nước này. Cũng như với vaccine COVID-19, họ đã chọn phát triển phương pháp thay thế với 5G cây nhà lá vườn của riêng mình.
Nhưng sự phức tạp của việc tạo ra vaccine đã góp phần vào tình trạng trì trệ của nước này và có nguy cơ phá hỏng những nỗ lực ngăn chặn thành công đại dịch.
Do đó, việc phê duyệt vaccine do Trung Quốc sản xuất để sử dụng khẩn cấp là một dấu hiệu báo động của chính phủ Việt Nam, và họ nhận thức rằng việc tiêm chủng rộng rãi là bảo đảm chắc chắn duy nhất để chiến thắng virus.
Tuy nhiên, rõ ràng là Hà Nội sẽ không mua thêm bất kỳ loại vaccine nào của Trung Quốc trên mức cần thiết. Ngày 3/6, Bộ Y tế thông báo Việt Nam đã đảm bảo cam kết của các nhà cung cấp liên quan chuyển giao 120 triệu liều trong năm nay, bao gồm các lô hàng từ Moderna, Sputnik V, AstraZeneca, Pfizer và Cơ sở COVAX toàn cầu.
Ngay cả khi chính phủ Việt Nam chấp nhận một số lô hàng nhỏ vaccine do Trung Quốc sản xuất, thì điều đó có lẽ cũng sẽ tương tự lời tuyên bố hùng hồn của chính phủ ủng hộ BRI – như một cái gật đầu cho mối quan hệ chặt chẽ của hai quốc gia cộng sản.
Nhưng dẫu vậy, thì tâm lý chống Trung Quốc vốn phổ biến đến mức vẫn có những câu hỏi nghiêm túc là liệu những người Việt Nam bình thường có đồng ý nhận lãnh mũi đâm thọc bất thường (jab) của Sinopharm hay không.
